Έμμηνος κύκλος
Ο έμμηνος ή μηνιαίος κύκλος είναι η φυσιολογική διαδικασία που συμβαίνει σε όλες τις γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας με φυσιολογική αναπαραγωγική λειτουργία και αποτελεί σημαντικό προαπαιτούμενο για τη φυσιολογική σύλληψη. Ο έμμηνος κύκλος αναφέρεται στην ωρίμανση και την απελευθέρωση του ωαρίου, καθώς και στην προετοιμασία της μήτρας για την υποδοχή του γονιμοποιημένου ωαρίου, δηλαδή του εμβρύου.
Οι ορμόνες που απελευθερώνονται κατά τη διάρκεια του κύκλου ελέγχουν τα γεγονότα που οδηγούν στην εγκυμοσύνη. Την πρώτη μέρα του κύκλου, όταν η έμμηνος ρύση (περίοδος) ξεκινάει, το ενδομήτριο (δηλαδή η εσωτερική στιβάδα της μήτρας), το οποίο έχει αναπτυχθεί στον προηγούμενο κύκλο με σκοπό να υποδεχθεί το έμβρυο, αποβάλλεται μαζί με το μη γονιμοποιημένο ωάριο.
Ένας τυπικός κύκλος διαρκεί για περίπου 28 ημέρες με απόκλιση ±3-4 μέρες και χωρίζεται στις ακόλουθες τρεις φάσεις:
Κατά την παραγωγική φάση εκκρίνεται από την υπόφυση στον εγκέφαλο η Θυλακιοτρόπος Ορμόνη (FSH), η οποία μέσω της αιματικής κυκλοφορίας φτάνει και επιδρά στην ωοθήκη. Συγκεκριμένα δρα στα ωοθυλάκια, προκαλεί την ωρίμανση τους και ενεργοποιεί τα κύτταρα που τα απαρτίζουν προς την παραγωγή οιστρογόνων. Τα οιστρογόνα με τη σειρά τους δρουν στο ενδομήτριο και προκαλούν την ανάπτυξη και πάχυνσή του, ώστε να είναι έτοιμο να δεχτεί το γονιμοποιημένο ωάριο.
Η παραγωγική φάση δεν είναι γενικά σταθερή σε διάρκεια και κυμαίνεται από 10 ως 18 ημέρες. Αυτή η διακύμανση της διάρκειας της παραγωγικής φάσης ευθύνεται για τις διαφορές της διάρκειας του κύκλου. Στους κύκλους των 28 ημερών διαρκεί 14 ημέρες, στους βραχύτερους κύκλους (<28 ημερών) είναι τόσο μικρότερη όσο μικρότερος είναι ο κύκλος και στους μακρύτερους κύκλους (>28 ημερών) είναι τόσο μεγαλύτερη όσο μεγαλύτερη είναι η διάρκεια του κύκλου.
Λίγο πριν την ωορρηξία τα επίπεδα των οιστρογόνων αυξάνονται πολύ προκαλώντας την έκκριση από την υπόφυση της Ωχρινοποιητικής Ορμόνης (LH), η οποία δρα στο κυρίαρχο ωοθυλάκιο και προκαλεί τη ρήξη του και την απελευθέρωση του ωαρίου. Κατά τη διάρκεια της αναπαραγωγικής ηλικίας της, η γυναίκα απελευθερώνει συνήθως ένα ώριμο ωάριο κάθε μήνα. Σε σπάνιες περιπτώσεις απελευθερώνονται 2 ωάρια (< 1%).
Η ωορρηξία και το χρονικό διάστημα γύρω από αυτή αποτελούν τις πιο κατάλληλες μέρες για να επιτευχθεί η γονιμοποίηση και η σύλληψη (βλ. Οι γόνιμες μέρες), καθώς η βλέννη του τραχήλου είναι πιο δεκτική στο σπέρμα. Το σπέρμα μπορεί να επιβιώσει μέχρι και για μια εβδομάδα (μέση διάρκεια τρεις ημέρες) μέσα στο σώμα της γυναίκας μέχρι τις γόνιμες μέρες. Το χρονικό διάστημα πριν την ωορρηξία θεωρείται γόνιμο. Γόνιμες θεωρούνται επίσης και οι μια με δύο ημέρες μετά την ωορρηξία, διότι το ωάριο έχει διάρκεια ζωής περίπου 20 ώρες. Σε περίπτωση που ωριμάσουν δύο ωάρια, το δεύτερο θα απελευθερωθεί μέσα σε 24 ώρες από το πρώτο.
Ωορρηξία δεν συμβαίνει απαραίτητα σε κάθε κύκλο. Οι κύκλοι χωρίς ωορρηξία καλούνται ανωορρηκτικοί και παρατηρούνται φυσιολογικά σε νέες γυναίκες στην εμμηναρχή, σε γυναίκες που θηλάζουν, σε γυναίκες που βρίσκονται κοντά στην εμμηνόπαυση καθώς και σε γυναίκες με κύκλο μεγαλύτερο των 35 ημερών. Είναι μια κοινή παρερμηνεία ότι η ωορρηκτική φάση αρχίζει γύρω στην 14 ημέρα του κύκλου. Στην πραγματικότητα, μπορεί πιο εύκολα να προσδιοριστεί ως η 14 ημέρα πριν από την έναρξη του επόμενου κύκλου, ο οποίος μπορεί να μην είναι ακριβώς 28 ημέρες. Ο κύκλος αρχίζει την πρώτη ημέρα που υπάρχει κανονική ροή κόκκινου αίματος. Μόλις καθοριστεί η διάρκεια του κύκλου μιας γυναίκας, αφαιρούνται 14 ημέρες από την προβλεπόμενη λήξη του κύκλου για τον προσδιορισμό της ωορρηξίας.
Σε αντίθεση με την παραγωγική, η εκκριτική φάση έχει σταθερή διάρκεια 12-14 ημέρες. Κατά τη φάση αυτή και με την επίδραση της Ωχρινοποιητικής ορμόνης (LH) παράγονται από το άδειο ωοθυλάκιο, που πλέον ονομάζεται ωχρό σωμάτιο, Οιστρογόνα και Προγεστερόνη και προετοιμάζεται το ενδομήτριο για την εμφύτευση του γονιμοποιημένου ωαρίου.
Γονιμοποίηση
Η ωορρηκτική φάση του έμμηνου κύκλου είναι η καλύτερη χρονική στιγμή για τη γονιμοποίηση. Όταν ένα ζευγάρι έχει σεξουαλική επαφή κατά τη διάρκεια αυτής της χρονικής περιόδου, το σπέρμα κολυμπάει μέσω της τραχηλικής βλέννας, στη μήτρα και κατά μήκος της σάλπιγγας, όπου θα συναντήσει το ωάριο. Παρά το γεγονός ότι, από γόνιμους άνδρες, απελευθερώνονται εκατομμύρια σπερματοζωάρια, μόνο ένα σπερματοζωάριο μπορεί να γονιμοποιήσει φυσιολογικά ένα ωάριο. Το ωάριο έχει την ικανότητα να γονιμοποιηθεί για περίπου 24 ώρες μετά την απελευθέρωσή του από το ωοθυλάκιο. Εάν η γονιμοποίηση δεν πραγματοποιηθεί, το ωάριο περνά μέσα από τη μήτρα, και το ωχρό σωμάτιο παύει να λειτουργεί περίπου την 26η ημέρα του κύκλου Στη συνέχεια, το ενδομήτριο αποβάλλεται και ξεκινάει ο επόμενος κύκλος.
Εμφύτευση
Μετά τη γονιμοποίηση, το έμβρυο ταξιδεύει μέσα στην σάλπιγγα προς τη μήτρα. Μέσα στην μήτρα, εμφυτεύεται περίπου την 20η ημέρα του κύκλου και συνεχίζει να αναπτύσσεται. Το ωχρό σωμάτιο συνεχίζει να παράγει την ορμόνη Προγεστερόνη για τη διατήρηση της μήτρας και της εγκυμοσύνης.